ANATOMIA RZECZYPOSPOLITEY – POLSKIEY
Synom Ojczyzny ku przestrodze i poprawie tego, co z kluby wypadło, mianowicie o sposobach zamnożenia Polskę ludem pospolitym, konserwowania dziatwy wiejskiej, przez niedostatek i niewygody marnie ginącej, i wprowadzenia handlów i manufaktur zagranicznych.
W 1742 roku, za przyzwoleniem króla Augusta III Sasa, Stefan Garczyński, wyjechał do Berlina. Podczas kuracji (dość mocno w tamtym czasie już chorował) przez 16 tygodni, postanowił zająć się spisaniem przemyśleń i obserwacji na temat sytuacji polityczno – społeczno – gospodarczej w kraju. Napisał traktat „Anatomia Rzeczypospolitey – Polskiey”. Nie nawiązując do innych europejskich polityków, ufając swojemu doświadczeniu oraz obserwacją, wydał jeden z ważniejszych dokumentów w historii XVIII wieku, poruszając w nim takie zagadnienia jak: nędza, nieporządek czy nieprodukcyjność w Polsce. Jako gorliwy katolik, zachęcał duchowieństwo do pracy na rzecz społeczeństwa w duchu chrześcijaństwa. Wiedział, że zdrowa gospodarka, dobrze rozwinięty rynek wewnętrzny i odpowiednie przywileje dla najuboższych, są drogą do sukcesu. Do wzrostu Polski.
Anatomia-skompresowany