Historia zbąszyńskich koszar

Historia zbąszyńskich koszar, głównie okresu międzywojennego, choć tak dobrze znana w naszej świadomości, może opowiedziana w domowym zaciszu, przypomniana i odkryta przy okazji wydarzenia „Patrol Zbąszyń”, na nowo opowiada nam historię zarówno koszar z przełomu XIX i XX wieku, ale także
z czasów stacjonujących w nich szwadronów 15. Pułku Ułanów Poznańskich oraz 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich. Historie – wspomnienia, pamiątki oraz fotografie, pomału układają się w całość.

Pod koniec XIX wieku, na terenie od przejazdu kolejowego przez ulicę Rejtana – kierunek na Dąbrówkę, powstała spółka końska „Bentschener Tattersall”. Ujeżdżalnia znajdowała się przed Fabryką mączki ziemniaczanej, po prawej stronie. Na pocztówce z początku XX wieku widzimy wejście do wspomnianej spółki oraz wejście do wartowni. Główne wejście znajdowało się od ulicy Granicznej. Podczas I wojny światowej oraz Powstania Wielkopolskiego, miejsce wykorzystane jako koszary dla wojska pruskiego.
Po odzyskaniu niepodległości i po powrocie Zbąszynia do Macierzy, rozpoczęła się ciekawa historia miejsca, powiązana ze wspomnianymi Pułkami.

Od 1921 roku do listopada 1926 roku w Zbąszyniu stacjonował 1 szwadron 15. Pułku Ułanów Poznańskich. Natomiast od 11 listopada 1926 roku do Zbąszynia przybywa szwadron 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, który stacjonuje w nim do 1936 roku. Pierwszym dowódcą 1. szwadronu 15. Pułku Ułanów Poznańskich, był porucznik Jan Szklarek, kolejnymi: porucznik Orłowski, rotmistrz(kapitan) Hanicz oraz rotmistrz Władysław Stachowicz. Koszary znajdowały się na terenie dawnej spółki końskiej, natomiast plac ćwiczeń strzelców konnych znajdował się na terenie zajmowanych współcześnie przez ogródki działkowe przy ulicy Granicznej. Długoletnim dowódcą szwadronu 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich był pułkownik Włodzimierz Kownacki, od 1927 roku do lipca 1939 roku. Po nim dowódcą został pułkownik Stanisław Królicki.

Służba w kawalerii trwała 23 miesiące, natomiast Święto pułkowe przypadało corocznie 29 lipca. Tego dnia było zawsze uroczyście i serwowano niezmienne menu: grochówkę, ziemniaki z marchewką
i pieczenią, na deser kompot ze śliwek. Było także ciasto, kawa zbożowa z cukrem, piwo oraz litr wódki na 10 żołnierzy.

Przysięgę składano zawsze pod koniec grudnia. Do Zbąszynia przyjeżdżała wówczas orkiestra ze sztandarem pułkowym z Poznania. Warto wspomnieć, ze kawalerzyści uczestniczyli także w wydarzeniach lokalnych, np. w defiladach w szyku konnym trójkowym na zbąszyńskim Rynku, w dwóch dniach w ciągu roku: 3 maja oraz 11 listopada. Co niedziele, strzelcy konni maszerowali pieszo – również w szyku trójkowym do Kościoła na mszę św. Natomiast jeden raz w miesiącu przy ołtarzu św. Barbary w kościele parafialnym odbywało się nabożeństwo dla żołnierzy wyznania prawosławnego, na które przyjeżdżał Pop z Poznania.

W październiku 1936 roku kawaleria opuszcza Zbąszyń i udaje się do Poznania, by finalnie trafić do koszar w Biedrusku.

Historia zbąszyńskich koszar oraz szwadronu 15. Pułku Ułanów Poznańskich i szwadronu 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, powróciła do nas. W kwietniu 2022 roku podczas spotkania pasjonatów miejsca i historii, narodził się pomysł – pomysł zorganizowania wydarzenia upamiętniającego okres stacjonowania w Zbąszyniu szwadronów, w latach 20 i 30 XX wieku. „Patrol Zbąszyń”.

Spotkaliśmy się po raz drugi i wspólnymi siłami oraz zaangażowaniem, zorganizowaliśmy ciekawą historyczną inicjatywę „Patrol Zbąszyń”. 7 maja, dzień rozpoczął się patrolem konnym kombinowanego oddziału 15. Pułku Ułanów Poznańskich oraz 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, na trasie Łomnica – Morgi – Strzyżewo – Zbąszyń. Następnie w budynku Starego Dworca, odbyła się prelekcja Pana Michała Andrzejaka, pasjonata kawalerii i historii wojskowości. Dzień zakończył się pokazem ułańskim na zielonym skwerze przy Placu Dworcowym oraz wręczeniem honorowej rogatywki Panu Marianowi Andrzejakowi, który natchnął nas wszystkich do tego by odkrywać na nowo historię Ułanów w Zbąszyniu.

Serdecznie zapraszamy na wirtualną wystawę w ramach Nocy Muzeów, nawiązującej do historii zbąszyńskich koszar, stacjonujących w latach 20 i 30 XX wieku, szwadronów 15. Pułku Ułanów Poznańskich oraz 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich.

Serdecznie dziękujemy za wsparcie: Gminie Zbąszyń, 15. Pułku Ułanów Poznańskich, 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, Fundacji TRES, Cyfrowemu Archiwum Muzeum w Zbąszyniu, Czasu Wolnemu
w Terenie, Nadleśnictwu Grodzisk, Nadleśnictwu Wolsztyn oraz Komendzie Głównej Straży Ochrony Kolei w Warszawie/Ośrodek Szkolenia SOK w Zbąszyniu.

Zdjęcia archiwalne – galeria